چگونه بچه ها را به انجام تکالیف مدرسه تشویق کنیم؟
به گزارش حمایت از تولید ملی، والدین سراسر دنیا عاشق یافتن فرمولی جادویی هستند که بتوانند بچه ها شان را به انجام تکالیف مدرسه شان تشویق کنند. متاسفانه برای چنین چیزی، هیچ عصای جادویی وجود ندارد، اما چند روش برای تشویق بچه ها به انجام دادن مرتب و منظم تکالیف مدرسه شان وجود دارد که در این مطلب به آن ها پرداخته شده است.
حمایت از تولید ملی| یکی از شکایت های والدین در طول سال تحصیلی از فرزندانشان انجام ندادن تکالیف درسی و مدرسه است. این مسئله به ویژه پس از تعطیلات نوروزی که دانش آموزان 2 هفته تعطیل بوده اند به مراتب بیشتر هم می شود. بچه ها در طول تعطیلات دور کتاب و دفتر و تکلیف مدرسه را خط می کشند و از کلاس و درس فاصله می گیرند. به همین دلیل پس از حضور در مدرسه اشتیاق چندانی به انجام تکالیف از خود نشان نمی دهند.
به گزارش حمایت از تولید ملی، واقعیت این است که برای بعضی از دبستانی ها هیچ کاری سخت تر از انجام تکالیف درسی نیست و والدین کلافه و خسته از مشخص انواع تنبیه و تشویق و تهدید و سرزنش درمی مانند که چگونه باید یک بار برای همیشه ضرورت انجام تکالیف درسی را به کودک بفهمانند.
اگر کودک از انجام تکالیف مدرسه اجتناب می کند یا می گوید که نمی تواند آن ها را انجام دهد نیاز به کمک برای افزایش توان شنیدن و تمرکز دارد. اولین کاری که باید انجام دهید این است که علت را بیابید.
شاید کودک شما بسیار منظم و پیرو اصول و قواعد باشد و همیشه برای انجام دادن تکالیفش انگیزه کافی داشته باشد. اما اگر از موهبت داشتن چنین کودکی بهره مند نباشید، با احساس کلافگی و رنج انجام دادن تکالیف غریبه نخواهید بود. اما آیا راهی برای خلاص شدن از شر چنین احساس هایی وجود دارد؟
به باور روث روماک (Ruth Rumack)، معلم سابق و بنیان گذار یکی از مراکز آموزشی تقویتی در تورنتوی کانادا، برای پیداکردن راه حل این مسئله باید شخصیت بچه ها مان را بهتر درک کنیم: اینکه چه چیزی باعث می شود رفتاری بخصوصی را در پیش گیرند؟
آیا کودک تان انجام دادن تکالیف را به لحظهٔ آخر موکول می کند یا نمی تواند تکالیفی که به او محول می شود به طورِ منظم انجام دهد؟ نکته ای که وجود دارد این است که شخصیت، خلق وخو و روش های یادگیری بچه ها عواملی مهم و مشخص کننده اند. این عوامل مشخص می کنند که کودک در روبروه با تکالیفش چه رویکردی را در پیش می گیرد. همچنین اگر والدین بر پایه شناخت بهتر از این ویژگی های شخصیتی و رفتاری با کودک تعامل کنند به نتایج بهتری می رسند.
روث روماک دراین باره می گوید: اگر بتوانید دریابید که چه چیزی سد راه کودک تان شده است، احتمالاً بهتر می توانید شرایطی فراهم آورید که به موفقیت او بینجامد.
در ادامه، به تمایز شخصیت بچه ها در روبروه با انجام دادن تکالیف می پردازیم و راه حل هایی ارائه می کنیم که به واسطۀ آن ها بتوانید مشکل کودک تان را در انجام دادن تکالیف برطرف کنید.
سه هفته ای می گذرد که از کودک تان خواسته اند برای یکی از کلاس هایش کاردستی درست کند. اما فوم های نیمه کاره و دیگر وسایل همچنان در زیرزمین هستند و خبری از کاردستی نیست. خود ما هم که والدین کودک هستیم، به خوبی با وسوسهٔ به تعویق انداختن کار ها و وظایف آشناییم. برای بیشتر بچه ها هم ریشه مشکل در همین وسوسه است.
اول ازهمه، باید ببینیم کودک مان می تواند وظایفی که به او محول شده دریابد یا در یادگیری با مسائلی روبرو است و به نوعی، از بچه ها معمولی، مستثنی است. وقتی تکلیف این مسئله مشخص شد، نوبت به یادآوری این نکته می رسد که برای بچه ها تقریبا هر کاری بسیار سرگرم کننده تر و جالب تر از انجام دادن تکالیف به نظر می رسد. همان طور که وانیسا لاپوینت (Vanessa Lapointe)، روان شناس و مربی والدین، توضیح می دهد، آن قسمت از مغز که با مدیریتِ تسلط و کنترل بر خود [یا خودکنترلی]سروکار دارد در بچه ها تا اواسط یا اواخر دوران دبستان به کار نمی افتد. برای بعضی از بچه ها حتی تا دوازده سالگی طول می کشد تا این قسمت از مغز فعال شود.
پس عجیب نیست اگر کودک بیشتر به بازی کردن تمایل نشان دهد، چون اساسا در مغز او الزام به انجام دادن تکالیف مدرسه به کلی فراموش می شود.
در کنار این ها، مسئلهٔ دیگری هم وجود دارد که شاید حائز اهمیت بیشتری باشد: اینکه بیشتر بچه ها هنوز نمی توانند به درستی درک کنند که به انتها رساندن وظیفه یا تکلیفی بخصوص چقدر زمان می برد. چرا باید چسب کاری کاردستی را حالا آغاز کنم؟ خیلی طول نمی کشه! به همین دلیل است که بعضا مجبور می شویم شب ها تا آخر وقت بیدار بمانیم و به بچه ها کمک کنیم که تکالیف یا کار های روز بعدشان را آماده کنند.
بر این مسئله اصرار داشته باشید که تا تکالیف کامل نشده باشند خبری از سرگرمی و بازی نیست. رویان لی (Royan Lee) معلم مدرسه و پدر سه کودک است و رویکرد سخت گیرانه ای در این مورد دارد. او دراین باره می گوید: بچه های ما فهرستی از وظایف روزانه دارند که باید به آن پایبند باشند. تا زمانی که تکالیف شان را به انتها نرسانده باشند اجازه ندارند سراغ سرگرمی هایی مثل بازی های ویدئویی بفرایند.
داشتن چنین فهرستی باعث می شود وظایف به قسمت های کوچک تر و قابل کنترل تقسیم شوند. مثلا اگر کودک باید تا هفتهٔ آینده پنج صفحه جمع وتفریق آماده کند، او را ملزم کنید روزی یک صفحه را به انتها برساند.
با استفاده از تقویم های دیجیتالی یا اپلیکیشن های یادآور (مثل Google Calendar) فهرست وظایف روزانه را تهیه و آن را با برنامهٔ زمانی خودتان تنظیم کنید. به این صورت، مثلا اگر به یکی از وظایف امروز رسیدگی نشود، به صورت اتوماتیک به روز بعد منتقل می شود.
از زنگ هشدار تلفن همراه تان هم می توانید استفاده کنید و زمانی را که کودک تان صرف انجام تکالیف می کند مدیریت کنید. مثلا از زمان آغاز کار 20 یا 30 دقیقه مشخص کنید و هنگام به صدادرآمدن زنگ تلفن همراه کار را متوقف کنید. به این صورت نمی گذارید کودک تان خیلی کلافه یا خسته شود.
گاهی علت ریشه ای تری هست که باعث می شود کودک تکالیفش را انجام ندهد. بعضی از بچه ها نمی توانند تحمل کنند که تکلیف شان را بی عیب ونقص انجام ندهند و در این صورت آن کار بخصوص را انجام نخواهند داد.
به باور وانیسا لاپوینت به ویژه بچه ها حساس و تیزهوش بیش از دیگر بچه ها مستعد کمال گرایی هستند. والدینی که در ونکوور به او مراجعه می کنند اغلب معتقدند که بچه ها شان توانایی انجام دادن تکالیف یا کارهای شان را دارند، اما همان طور که خود وانیسا لاپوینت عنوان می کند: نمی خواهند خطر کنند و خود را در حالت آسیب پذیر انجام دادن تکالیف قرار بدهند.
او اضافه می کند: برای کمال گرا ها این یک فرصت است که کسی به این مطلب توجه کند که آن ها درک کامل و درستی از کاری که انجامش می دهند ندارند یا اینکه احساس کند کاری که آن ها انجام می دهند مطابق با ایدئال هایشان نیست.
این دسته از بچه ها گاهی چندین بار پروژه ای را از نو آغاز می کنند و افکار و ایده های اولیه را انکار می کنند، به این امید که ایدهٔ بعدی بی عیب ونقص و ایدئال باشد.
گاهی علت ریشه ای تری هست که باعث می شود کودک تکالیفش را انجام ندهد. بعضی از بچه ها نمی توانند تحمل کنند که تکلیف شان را بی عیب ونقص انجام ندهند و در این صورت آن کار بخصوص را انجام نخواهند داد.
به باور وانیسا لاپوینت به ویژه بچه ها حساس و تیزهوش بیش از دیگر بچه ها مستعد کمال گرایی هستند. والدینی که در ونکوور به او مراجعه می کنند اغلب معتقدند که بچه ها شان توانایی انجام دادن تکالیف یا کارهای شان را دارند، اما همان طور که خود وانیسا لاپوینت عنوان می کند: نمی خواهند خطر کنند و خود را در حالت آسیب پذیر انجام دادن تکالیف قرار بدهند.
او اضافه می کند: برای کمال گرا ها این یک فرصت است که کسی به این مطلب توجه کند که آن ها درک کامل و درستی از کاری که انجامش می دهند ندارند یا اینکه احساس کند کاری که آن ها انجام می دهند مطابق با ایدئال هایشان نیست.
این دسته از بچه ها گاهی چندین بار پروژه ای را از نو آغاز می کنند و افکار و ایده های اولیه را انکار می کنند، به این امید که ایدهٔ بعدی بی عیب ونقص و ایدئال باشد.
غلبه بر کمال گرایی اصلا ساده نیست. چنین بچه های ممکن است همیشه برای انجام دادن درست کار ها اضطراب داشته باشند و به هول وولا بیفتند. درنهایت هم، به انتها رساندن تکالیف و وظایف شان احتمالا بیشتر از آنچه انتظار داریم زمان می برد.
سعی کنید به جای نتیجه بر فرایند کار متمرکز باشید. همان طور که وانیسا لاپوینت در این مورد می گوید: بهتر است فرایند یادگیری برای مان درباره این باشد که چطور با مشکل رودررو می شویم و چطور راه حل را پیدا می کنیم. او به عنوان مثال پیشنهاد می کند به جای اینکه از کودک مان بپرسیم نمره اش چند شده است، به او بگوییم: تمام تلاشت رو کردی؟ مهم همینه که تلاشت رو کرده باشی. اینکه چه نمره ای گرفته ای اهمیت نداره.
بنا بر توصیه روث روماک، بهتر است برای انجام دادن وظایف یا تکالیف بچه ها کمال گرا محدودیت زمانی قائل شویم. به این صورت امکان آنکه این ویژگی شخصیتی سد راه شان شود کمتر می شود. یا فرضا اگر کودک تان تحمل آن را ندارد که در املای کلمه ای به اشتباه بیفتد، از قاعدهٔ املا حساب نیست استفاده کنید. یعنی سعی کنید تا انتها تکلیف اشتباه او را گوشزد نکنید و املای درست را به او نگویید. با این کار تمایل کودک به کمال گرایی کمتر می شود و از اشتباه کردن نمی ترسد.
بسکمک از بچه ها کمال گرا به خاطر غلط املایی یا دست خطی که با ایدئال شان سازگار نیست از انجام دادن تکلیف سر باز می زنند. بد نیست اگر افکار این بچه ها را با ابزار های تبدیل گفتار به نوشتار روی کاغذ بیاوریم. به این صورت درمورد غلط املایی و مسائلی که گفته شد جای نگرانی نخواهد بود.
بعضی از بچه ها تمام تلاش شان را می کنند که هر چه سریع تر تکالیف را انجام دهند. تا به خانه می آیند کتاب و دفتر ها را جلوی شان پهن می کنند، سرسری چند جمله می نویسند و بعد فریاد شادی شان به آسمان بلند می شود که: تمام شد!.
چنین بچه های ممکن است احساس کنند وقت گذاشتن برای نوشتن راجع به کتابی که سر کلاس خوانده اند کاری بیخود است و تلاش می کنند تا جای ممکن کمتر برای تکرار مکررات وقت بگذارند. ضرب کردن اعداد دورقمی در کلاس برای شان مثل آب خوردن است، اما چرا باید در خانه یک صفحهٔ کامل را صرف تمرین ضرب کنند؟ به جای این کار می توانند وقت شان را صرف کاری جالب تر و بهتر کنند.
به توصیهٔ وانیسا لاپوینت بهتر است والدین تکالیف این بچه ها را در حضور خودشان مجددا بررسی کنند تا مشخص شود واقعا تمام نکات و استاندارد های لازم را رعایت کرده اند یا اینکه جایی به اشتباه افتاده اند. به این صورت درک بهتری از اهمیت کامل انجام دادن تکالیف شان پیدا می کنند.
مثلا زمانی که می خواهید املا یا انشای کودک تان را بررسی کنید، علائم نگارشی، املای کلمات، حروف متصل و منفصل و … را به طور مجزا بررسی کنید و اشتباه ها را مشخص کنید.
بنا بر توصیه روث روماک، برای این دسته از بچه ها می توانیم از نرم افزار هایی کمک بگیریم که برای مطالب نوشتاری پیش طرح دارند (مثلاً نرم افزار های Google Drawings و Inspiration). اگر هم حس می کنید تکلیف کودک به نظرش سخت و پرزحمت می آید، از نرم افزار هایی استفاده کنید که با ضبط صدا کلمات را به صورت اتوماتیک دیکته می کنند.
شاید کودک شما دنیا را با دیدگاه انتقادی (تفکر انتقادی) بنگرد یا شاید علایق او با برنامه ها و فعالیت های مدرسه متفاوت باشد و در چهارچوب برنامه درسی نگنجد. در هر صورت، تکالیف ترسیم اشکال هندسی برای چنین بچه های بی معنا است و علاقه ای به مطالعهٔ تاریخ موسیقی محلی ندارند و این مسائل برای شان جذابیتی ندارد.
بچه ها عصیانگر تقریبا در روبروه با هر چیزی حدس وگمان خودشان را دارند و هدف از انجام دادن کار ها را به چالش می کشند.
البته این ویژگی شخصیتی چندان هم بد نیست. همان طور که رویان لی اشاره می کند، شواهد تازه حاکی از آن است که احتمال موفقیت بچه های در آینده بیشتر خواهد بود که متمایل به تفکر واگرا، تفکر خلاق و تفکر خارج از چهارچوب هستند و در انجام دادن کار ها منتظر نمی مانند که دیگران به آن ها بگویند چه باید بکنند.
اما اگر این ویژگی شخصیتی برای تان دردسرساز شده است و نمرات کودک تان پایین آمده اند، احتمالا وقت آن رسیده است که سراغ مسائل پایه ای بروید.
تأکیدتان بیشتر بر یادگیری باشد. به کودک تان کمک کنید تا دریابد بر چه ایده ها، مفاهیم یا مهارت های جدیدی می تواند مسلط شود. بررسی کنید که آیا راهی وجود دارد که میان علایق او با کاری که در مدرسه انجام می دهد ارتباط برقرار کنید. مثلا اگر بتوانید کودک را قانع کنید که با درک مفاهیمی مثل مساحت، محیط و حجم می تواند کاردستی یک فضاپیما را درست کند، احتمالا در بهبود وضعیتش تأثیرگذار خواهید بود.
البته بنا بر توصیهٔ وانیسا لاپوینت، درمورد این بچه ها بهتر است از درنظرگرفتن رشوه یا پاداش برای انجام دادن تکالیف خودداری کنید. حتی اگر پاداش را برای تلاش کودک در نظر بگیرید، طرز فکر نامناسبی در او به وجود می آورید: درحقیقت، پاداشی که برای او در نظر گرفته اید، فارغ از اینکه پاداش تان بستنی باشد یا اجازه دادن برای بازی با کامپیوتر، تبدیل به هدف اصلی کودک می شود و تجربه ای که از یادگیری به دست می آورد برایش بی ارزش خواهد شد.
البته همان طور که رویان لی عنوان می کند، گاهی هم همه چیز ختم به این پیام می شود که: هر تکلیفی را که به تو داده می شود باید انجام بدهی و به این کار نیاز داری، اما لزوما نباید قلب و روحت با این کار موافق و هم ساز باشند.
تازگیِ دستگاه ها و نرم افزار های فناورانه می تواند باعث برانگیختگی اشتیاق و علاقهٔ بچه ها عصیانگر شود. با ابزار های انگیزشی مثل زمان سنج های دیجیتال می توانیم آن ها را مجاب کنیم که تکالیف شان را انجام دهند. اگر کودک تان اشتیاقی به کتابخوانی نشان نمی دهد، بد نیست به سراغ کتاب های صوتی بروید. البته بهتر است نسخهٔ کاغذی کتاب هم در دسترس کودک باشد.
اگر از بچه ها فراموش کار بپرسید که چرا تکالیف شان را انجام نداده اند، پاسخ هایی از این دست می دهند: اوه نه، یادم رفت، یادم نمی آد، نمی دانم.
به گفتهٔ وانیسا لاپوینت، بخشی از وظایف والدین این است که به کودک کمک کنند تا مهارت های سازمانی اش را متحول کند. اما درمورد بعضی از بچه ها انجام دادن این کار به نظارت، یادآوری و چرب زبانی بیشتری نیاز دارد.
لاپوینت دراین باره می گوید: خیلی از بچه ها توانایی به خاطرسپردن و سازمان دهی تکالیف و وظایف را ندارند. درحقیقت نباید فکر کنیم عمدا سهل انگاری می کنند و علتش هم کم تجربگی و خامی آن ها است.
کار را با تمرکز قابل توجهی بر ساختار، تکرار و یادآور ها آغاز کنید. در آغاز برای پیش بردن کار روی کودک تان حساب باز نکنید، زیرا احتمالا برای کنار آمدن با عواقب و پیامد های کارهایش فاقد تجربه یا مهارت های لازم است. به کوله پشتی اش تعدادی برچسب بزنید و روی آن ها چیز هایی را که لازم است همراهش به خانه بیاورد یادداشت کنید. به این صورت می توانید به او در کسب عادات خوب کمک کنید.
البته بعد از آنکه مهارت های سازمانی کودک تان متحول شد، وقت آن است که کمی خودتان را کنار بکشید. در غیر این صورت، او به شما وابسته می شود تا همه چیز را برایش به خاطر بسپارید. (و مطمئنا نمی خواهید تا آخر عمر دستیار شخصی کودک تان باشید).
ابزار های فناورانه مختلف و مناسبی برای بچه ها فراموش کار در دسترس است. اگر در مدرسهٔ کودک تان همراه داشتن موبایل ایرادی ندارد، کودک می تواند از آن برای عکس برداری از تکالیف یادداشت شده روی تخته استفاده کند. برای برگه هایی که تکالیف روی شان یادداشت می شود نیز به همین صورت. گم کردن عکس دیجیتالی بسیار سختتر از گم کردن تکه کاغذی است که رویش چیزی می نویسد و کف کوله پشتی می اندازد. تقویم های دیجیتالی هم، از آنجا که یادآور دارند، برای استفادهٔ این دسته از بچه ها مناسب هستند.
والدین، فارغ از اینکه با چه چالش هایی روبه رو هستند، به سرعت درخواهند یافت که یکی از کارآمدترین راه حل ها این است که به بچه ها کمک کنند تا کارهای روزانه شان را سامان دهند. از این راه حل برای انجام تکالیف هم می توان استفاده کرد. بنا بر توصیهٔ افراد متخصص، بهتر است هر روز عصر، رأس ساعتی مشخص، در مکانی مشخص (مثلا اتاق خواب) از کودک بخواهیم تکالیفش را انجام دهد. به این صورت، به مرورزمان کودک به طور اتوماتیک تکالیفش را انجام می دهد، همان گونه که به محض نشستن در اتومبیل کمربندش را می بندد.
بدون شک وقتی به بچه ها کمک می کنید عادات بهتری پیدا کنند و خود را درگیر نظارت بر انجام تکالیف شان می کنید، برای شان مفید و سودبخش است. اما نباید این درگیری را به افراط بکشانید. زیاده روی در کمک کردن هم می تواند عواقب بدی داشته باشد و مسائل جدی تری در آینده به وجود بیاورد.
همان طور که رویان لی می گوید، اگر کودکی مهارت، دانش یا شناخت کافی برای انجام تکلیفش را نداشته باشد و والدینش این خلأ را پر کنند و تکلیف را برایش انجام دهند، کمک شان بی ثمر و حتی مضر خواهد بود. نباید فراموش کنیم که بهترین حالت یادگیری در بچه ها آن است که مسائل و مسائلِ موجود بر سر راه شان را خودشان کنار بزنند و این تجربه برای شان بی نهایت ارزشمند است. معلم ها هم باید از این مسئله آگاه باشند که کودک چه زمانی با انجام دادن تکلیف مشکل دارد و چه زمانی به آن سطح از آمادگی نرسیده که بخواهد تکلیف را انجام دهد.
به توصیهٔ وانیسا لاپوینت بهتر است والدین این را مدنظر داشته باشند که چه زمانی باید به کمک کودک بفرایند و چه زمانی باید اجازه دهند شکست بخورد. اگر باور دارید کودک تان تجربه و ابزار کافی برای کنارآمدن با شکست را در اختیار دارد، گاهی مداخله نکردن و واگذاشتن کودک به حال خود تصمیم درست تری خواهد بود. به علاوه توبیخ یا سرزنش گاه گاه از سوی معلم نیز بسیار کارآمدتر از غرزدن والدین به جان کودک است.
شنیدن اینکه گاهی باید پا پس بکشیم و مداخله نکنیم برای بعضی از والدین سخت و ناخوشایند است. رویان لی برای این والدین نصیحتی دارد: معلم ها تکالیف را به این منظور در نظر می گیرند که دانش آموزان چیزی برای تمرین کردن داشته باشند. می دانیم که قرار نیست همهٔ دانش آموزان این کار را انجام بدهند. این را هم به خاطر داشته باشید که اگر کودک تان هر شب برای انجام دادن تکالیفش به تقلا کردن می افتد، از دو حالت خارج نیست: یا تکالیف برای او بیش از اندازه سخت هستند، یا آنکه حجم تکالیف درنظرگرفته شده برایش زیاد هستند.
در چنین وضعیتی باید با معلم کودک تان صحبت کنید و با پیداکردن علت اصلی مسئله به فکر راه حل باشید.
منبع: فرادید